Bài 2: Thiền là gì?

TÂM KIM CƯƠNG
TÂM LÝ HỌC CỦA VIỆC HÀNH THIỀN

ROB NAIRN

Người khách lạ quan trọng nhất

là người khách lạ trong tâm mình

CUỘC HÀNH TRÌNH VÀO BÊN TRONG

   Thiền là gì?  

Thiền là bạn, là tôi, là chúng ta! Là cuộc hành trình nội tâm, là các nỗ lực của chúng ta. Không ai có thể làm điều đó thay cho chúng ta. Thiền là một phương pháp để tiếp cận được với trí huệ và từ bi bên trong chúng ta - và giải quyết những trở ngại nội tâm trong quá trình này.

  Điều quan trọng ngay từ đầu là hãy bỏ qua ý tưởng về phương pháp, bởi vì ngay khi chúng ta nghĩ tới nó thì nảy sinh ý nghĩ áp dụng một dạng toan tính nào đó và điều này khiến chúng ta suy nghĩ lung tung. Thông thường, chúng ta thắc mắc là phải dùng phương pháp nào để làm chuyện này? Hoặc làm sao để nó diễn ra? Khi dùng đến từ phương pháp là chúng ta đã định hướng sai: định hướng là phải có thành công hay thất bại.

  Ngay khi nói đến khía cạnh thành công hay thất bại của việc tu thiền chúng ta đã gặp rắc rối, bởi vì không có thành công trong cái nghĩa thông thường. Chẳng hạn, nếu có một người hỏi bạn có phải là một người thành công hay không, bạn có thể xem đó là một câu hỏi kỳ lạ. Tôi là một con người. Tôi có thể thành công trong nghề nghiệp hoặc một việc gì khác, nhưng tôi chưa bao giờ thử hỏi mình câu, "mình có phải là con người thành công hay không?". Tôi chỉ sống mà thôi. Tôi không mở mắt một cách thành công sáng nay, tôi chỉ mở mắt và cũng không ngủ một cách thành công, chỉ đơn giản là ngủ thôi. Như vậy chúng ta là những con người và không nhất thiết thành công hay thất bại thì mới có thể sống.

  Chúng ta chỉ rèn luyện mình để hiện diện vào thời khắc này với những gì đang diễn ra. đối với hầu hết mọi người, điều gây ngạc nhiên lớn nhất là có người khách lạ rắc rối kia. Người khách lạ quan trọng nhất là người khách lạ trong tâm mình. chúng ta chẳng biết gì nhiều về mình.

  Khi bắt đầu tìm kiếm chúng ta phát hiện ra là có nhiều điều chúng ta không muốn thấy, không muốn biết, không muốn cảm nhận. Thiền định nêu ra một tình huống nghịch lý. Chúng ta đi suốt cuộc đời cùng với một người lạ ít nhiều đang tìm cách liên hệ với chúng ta, thế nhưng chúng ta chỉ muốn biết một khía cạnh rất hạn chế của phương pháp ấy. Chúng ta chỉ muốn biết những điều tốt đẹp về mình, ví dụ chúng ta có hạnh phúc hay không, có đẹp hay không.... Nếu như cảm thấy bực tức, tội lỗi, trẩm cảm, ganh tị, và các cảm xúc khó chịu khác thì dứt khác chúng ta không muốn biết.

Khi đi vào thiền định và bắt đầu gặp gỡ chính mình, chúng ta khám phá ra nhiều điều đáng kinh ngạc. Thông thường, chúng ta không có nhiều ngôn từ để diễn đạt nó, cho nên phải vay mượn các từ của tâm lý học. Có thể đó không phải là các thuật ngữ thích đáng nhất, nhưng nó là các thuật ngữ gần đúng nhất mà chúng ta có. Chúng ta có thể vận dụng những kĩ năng tâm lý để có một cái nhìn và sự hiểu biết ở chính mình.

TIẾN TỚI MỘT SỰ MÔ TẢ:

Nhằm mục đích mô tả sơ sài về thiền định chứ không phải là định nghĩa, chúng ta có thể nói là một sự rèn luyện dựa trên định tâm. Chúng ta đối diện với tâm thức và biết được về nó ở một cấp độ sâu, sẽ dẫn đến một sự thông hiểu nội tâm và khả năng xuyên phá qua cái ảo ảnh mà chúng ta tạo ra về mình và cuộc đời. Từ đó khởi sinh sự tĩnh lặng.

Định tâm là nguyên nhân căn bản của sự tĩnh lặng và nội quán thông suốt. khi tâm được cũng cố trong hai điều này, chúng ta được giải thoát khỏi đau khổ và trải nghiệm sự xuất hiện cùng lúc của từ bi và trí huệ. nhưng KẾT QUẢ không phải là MỤC TIÊU ta nhắm tới. Chúng ta không chú ý đến các mục tiêu và chỉ tập trung chú ý vào hoạt động của thiền định. Nếu ấn định mục tiêu, chúng ta sẽ chặn con đường dễ dàng nhất đến với thiền định.